In België zijn er 6 nucleaire sites. De bekendste zijn de kerncentrales in Doel en Tihange (Engie) maar ook in Geel, Fleurus en Mol bevinden er zich kerncentrales. Er bevinden zich ook twee nucleaire sites nabij onze grenzen in Borssele (Nederland) en Chooz (Frankrijk). Sint-Laureins bevindt zich in een straal van 20 km rond de nucleaire site van Borssele.
De kans op ernstige ongevallen op een nucleaire site is klein maar niet onbestaande. Uitzonderlijk kan er een radioactieve uitstoot zijn in de lucht, in het water of op de bodem, wat kan leiden tot mogelijk besmetting of bestraling. Eén van de mogelijke bestanddelen van een radioactieve wolk is radioactief jodium. Bij een radioactieve uitstoot en zonder jezelf te beschermen, kan je lichaam het radioactief jodium waaraan je op dat moment bent blootgesteld opnemen en opstapelen in je schildklier. Hierdoor neemt het risico op schildklierkanker toe, zeker bij kinderen.
Radioactief jodium kan op drie manieren je lichaam binnendringen:
- Inademen van lucht met radioactief jodium. Dit gevaar kan je grotendeels afwenden door binnen te blijven en ramen en deuren gesloten te houden. Daarom is schuilen de beste beschermingsmaatregel.
- Inname van drank of voedsel met radioactief jodium. Bij een nucleair ongeval zal de overheid steeds de nodige maatregelen nemen om consumptie van radioactief besmet voedsel te voorkomen, bv. consumptieverbod van melk of groenten.
- Opname via de huid. Opname via de huid is meestal te verwaarlozen.
Wat kan jij doen?
Bij een noodsituatie concentreert de uitbater zich op het technische aspect en de overheid op de bescherming van de bevolking en het leefmilieu.
Wist je dat je zelf de gevolgen van een noodsituatie kan beperken als je goed geïnformeerd en voorbereid bent?
- Informeer je over het nucleaire risico, de acties van de overheid en de juiste reflexen in een noodsituatie;
- Maak een eigen noodplan op maat, voor jou en je familie op www.mijnnoodplan.be;
- Schrijf je in op Be-Alert. Zo ben je meteen verwittigd bij een noodsituatie;
- Volg de sociale mediakanalen van de gemeente, gourverneur of het crisiscentrum;
- Haal indien nodig jodiumtabletten bij jouw apotheker.
Naargelang de noodsituatie, kan de overheid je één of meerdere van onderstaande beschermingsmaatregelen aanraden.
Bij een nucleaire noodsituatie, is schuilen de beste manier om jezelf te beschermen. Zo voorkom je bestraling en besmetting.
- Blijf binnen of ga naar binnen in het dichtstbijzijnde gebouw. Blijf binnen tot je bericht krijgt dat het opnieuw veilig is.
- Sluit alle ramen, deuren en schakel alle ventilatie-, verwarming- en aircosystemen uit. Neem bij voorkeur plaats in een centrale ruimte, op het gelijkvloers. Muren en plafonds bieden een betere bescherming dan ramen. Sluit de toevoer van binnenlucht van je schoorsteen af.
- Luister naar de aanbevelingen van de overheid.
Jodiumtabletten
In België kan je preventief en gratis jodiumtabletten afhalen bij de apotheker. Deze aanbeveling is in de eerste plaats belangrijk in de volgende gevallen:
- Als je in de buurt van een nucleaire centrale woont: alle inwoners en verantwoordelijken van collectiviteiten (bedrijven, scholen, jeugdbewegingen, ...) van gemeenten binnen een zone van 20 kilometer rondom een nucleaire centrale (10 km voor het Nationaal Instituut voor Radio-elementen (IRE) in Fleurus) halen best jodiumtabletten in huis. Binnen deze zones zal jouw apotheker je bij je apotheekbezoek een doosje tabletten aanbieden.
- Voor wie jonger is dan 18 jaar: hoe jonger je bent, hoe gevoeliger je bent voor de gevolgen van radioactief jodium. In heel België is het daarom aangeraden voor kinderen en jongeren tot 18 jaar, alsook voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, om een doosje jodiumtabletten in huis te halen. Deze aanbeveling geldt ook voor alle collectiviteiten waar kinderen tot 18 jaar aanwezig zijn in heel België (i.e. crèches, kleuter-, lagere en middelbare scholen).
Los van elk nucleair ongeval, wordt aan volwassenen ouder dan 40 jaar aanbevolen om met hun behandelende arts te spreken over het eventueel gebruik van jodiumtabletten. Voor personen ouder dan 40 is het innemen van jodiumtabletten immers vaak minder aangewezen. Jodiumtabletten verzadigen de schildklier, zodat deze geen radioactief jodium kan opnemen. Bij personen ouder dan 40 is de werking van de schildklier vaak ontregeld, waardoor de nadelen van het nemen van jodiumtabletten (ongewenste bijwerkingen) groter kunnen zijn dan de voordelen. Personen ouder dan 40 kunnen dus best raad vragen aan hun arts.
Houdbaarheid
Indien je jouw jodiumtabletten in hun originele verpakking bewaart, blijven ze erg lang goed. De tabletten verweert het jodium niet, de hoeveelheid actieve stof is meer dan voldoende om het gewenste effect te bereiken gedurende vele jaren. Op de verpakking staat enkel de productiedatum aangegeven. Deze zijn minstens 10 jaar houdbaar.
Bewaar de tabletten in hun oorspronkelijke verpakking en op een geschikte plaats (kamertemperatuur en weg van vocht en licht) waar je ze snel kan terugvinden.
De jodiumtabletten met productiedatum 2010 en 2011 worden sinds enkele jaren door Sciensano getest op hun werkzaamheid. In het voorjaar van 2023 deed Sciensano een grondige analyse van deze tabletten. Uit deze testen blijkt dat de tabletten nog minstens houdbaar zijn tot en met 18 april 2024. De houdbaarheid wordt ieder jaar opnieuw getest. Uit voorzorg, om een mogelijks verminderde werking van de tabletten voor te zijn, raden we toch aan om gratis bij jouw apotheek een nieuw(er) doosje te gaan halen. De nieuwere doosjes die bij de apotheek te verkrijgen zijn hebben een productiedatum van 2017. Het oude doosje kan je gewoon achterlaten bij jouw apotheek.
